Gastroenterologia dziecięca to specjalizacja medyczna zajmująca się diagnozowaniem, leczeniem oraz profilaktyką chorób układu pokarmowego u dzieci, od noworodków po młodzież.
Dzieci, ze względu na różnice w anatomii, metabolizmie oraz odpowiedzi immunologicznej w porównaniu do dorosłych, wymagają odrębnego podejścia diagnostycznego i terapeutycznego w kwestiach związanych z przewodem pokarmowym.
Główne obszary gastrologii dziecięcej:
1. Choroby przewodu pokarmowego:
Choroby wątroby
Np. wirusowe zapalenie wątroby, wrodzone choroby wątroby, marskość wątroby.
Choroby jelit
Np. choroba trzewna (celiakia), zapalne choroby jelit (choroba Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego), zespół jelita drażliwego.
Choroby trzustki
Zapalenie trzustki, mukowiscydoza (zaburzenia trzustki związane z problemami w produkcji enzymów trawiennych).
Zaburzenia wchłaniania
Np. w przypadku celiakii, nietolerancji laktozy, niedoboru enzymów trawiennych.
2. Zaburzenia związane z układem pokarmowym:
Zgaga, refluks żołądkowo-przełykowy (GERD)
Częsty problem u niemowląt, dzieci i młodzieży.
Biegunki i zaparcia
W tym przewlekłe zaparcia, które mogą prowadzić do problemów ze wzrostem i rozwojem dziecka.
Bóle brzucha
Mogą mieć różne przyczyny, w tym problemy z układem trawiennym, ale także mogą być wynikiem stresu czy innych czynników psychosomatycznych.
Wzdęcia i gazy
Zaburzenia trawienia, np. nietolerancja pokarmowa.
3. Alergie pokarmowe
Wiele dzieci zmaga się z alergiami na pokarmy, takie jak mleko, jaja, orzechy, soja, które mogą powodować zaburzenia trawienne, wysypki czy reakcje anafilaktyczne.
4. Zaburzenia wzrostu związane z dietą
Nieodpowiednia dieta lub choroby układu pokarmowego mogą prowadzić do opóźnionego wzrostu dziecka lub niedożywienia.
Diagnostyka w gastrologii dziecięcej:
Diagnostyka w gastroenterologii dziecięcej jest skomplikowana, ponieważ dzieci nie zawsze potrafią precyzyjnie opisać swoje objawy, a wiele dolegliwości może przypominać inne choroby.
W diagnostyce wykorzystuje się:
- Wywiad lekarski – szczegółowe pytania dotyczące objawów, historii chorób rodzinnych, alergii, stylu życia i diety.
- Badania fizykalne – obejmują ocenę ogólnego stanu zdrowia dziecka, w tym badanie brzucha, ocena masy ciała, przyrostu i rozwoju.
- Badania laboratoryjne – takie jak badania krwi, kału, testy w kierunku alergii pokarmowych, poziomów enzymów wątrobowych, a także testy w kierunku celiakii, zakażeń czy stanów zapalnych.
- Badania obrazowe – takie jak ultrasonografia (USG), endoskopia (gastroskopia, kolonoskopowa), które pozwalają ocenić stan narządów wewnętrznych.
- Testy funkcjonalne – np. testy oddechowe w diagnostyce nietolerancji laktozy czy innych cukrów.
Leczenie w gastroenterologii dziecięcej:
Leczenie zależy od konkretnej diagnozy i może obejmować:
- Zmiany dietetyczne – eliminacja alergenów, wprowadzenie odpowiednich diet terapeutycznych (np. dieta bezglutenowa w celiakii, dieta bogata w błonnik przy zaparciach).
- Farmakoterapia – leki przeciwzapalne (np. w chorobach zapalnych jelit), leki wspomagające trawienie, probiotyki, preparaty w leczeniu alergii pokarmowych, leki na zgagę i refluks.
- Rehabilitacja dietetyczna – współpraca z dietetykiem, aby zapobiec niedożywieniu lub otyłości, poprawić stan zdrowia dziecka.
- Interwencje chirurgiczne – w przypadkach poważniejszych problemów, takich jak wrodzone wady przewodu pokarmowego, guzki nowotworowe, złośliwe zmiany w wątrobie czy jelitach.
Przykłady chorób diagnozowanych i leczonych w gastroenterologii dziecięcej:
- Celiakia – nietolerancja glutenu, prowadząca do uszkodzenia błony śluzowej jelita cienkiego.
- Wrzodziejące zapalenie jelita grubego – przewlekła choroba zapalna, prowadząca do owrzodzeń jelita.
- Choroba Leśniowskiego-Crohna – przewlekłe zapalenie jelit, które może obejmować każdy odcinek przewodu pokarmowego.
- Zaburzenia trawienia – np. nietolerancja laktozy, zaburzenia enzymatyczne.
- Wirusowe zapalenie wątroby – takie jak zapalenie wątroby typu A, B, C, szczególnie w przypadku dzieci, które miały kontakt z zakażoną osobą lub zarażonymi produktami.
Kiedy udać się do gastrologa dziecięcego?
Warto skonsultować się z gastrologiem dziecięcym w przypadku:
- Częstych dolegliwości żołądkowo-jelitowych, takich jak bóle brzucha, zgaga, wzdęcia, biegunki czy zaparcia.
- Objawów alergii pokarmowych, takich jak wysypki skórne, trudności w oddychaniu, bóle brzucha po jedzeniu.
- Problemów ze wzrostem i rozwojem dziecka, które mogą być związane z niedożywieniem lub niewłaściwą absorpcją składników odżywczych.
- Zdiagnozowanych chorób przewodu pokarmowego, wymagających dalszej opieki specjalistycznej.
Gastroenterologia dziecięca jest kluczową dziedziną medycyny, pomagającą w diagnostyce i leczeniu schorzeń układu pokarmowego u dzieci, które mogą wpływać na ich codzienne funkcjonowanie, rozwój i jakość życia.